1945 model Spitfire Mk9 savaş uçağı, İngiltere’de üretildikten kısa bir süre Türk Hava Kuvvetleri tarafından alınarak 1954 yılına kadar ‘avcı uçağı’ sıfatıyla vatan savunmasında kullanıldı. Spitfire Mk9 savaş uçağı, o dönem Türk Hava Kuvvetleri’nin kullandığı kare fors amblemleriyle donatıldı, daha sonra İngiltere’ye gönderildi. Hava savunmasında kullanıldığı yıllarda avcı uçağının pilotluğunu, Türkiye’nin ilk jet pilotlarından biri olan ve Türk Hava Kuvvetleri’nin halk arasında ‘Uçan Kuğular’ olarak bilinen ikinci akrobasi takımı Milli Akrotim’in kurucusu olan Necati Artan yaptı.
70 YIL SONRA ESKİŞEHİR’DE
2015 yılında hayatını kaybeden Necati Artan’ın Türkiye’nin ilk profesyonel sivil akrobasi pilotu olan öğrencisi Ali İsmet Öztürk, dünyada uçar vaziyette olan 27 uçaktan biri olan 1945 model Spitfire Mk9 savaş uçağını 70 yıllık aradan sonra yeniden Türkiye’ye getirdi. Sivrihisar Havacılık Merkezi’nin M.S.Ö. Hava ve Uzay Müzesi envanterine katılan uçak için özel program düzenlendi. Sivrihisar Necati Artan Tesisleri’ndeki programda emekli Hava Orgeneral Abidin Ünal, emekli Orgeneral Ergin Celasin, emekli Korgeneral Şevket Dingiloğlu, Lüksemburg Büyükelçisi George Faber, Bulgaristan Büyükelçisi Anguel Christof Tcholakov, Necati Artan’ın kızı Necef Artan Yüksel, Türkiye’nin ilk kadın profesyonel akrobasi pilotu Semin Öztürk Şener ile çok sayıda davetli yer aldı.
‘İÇİMDEKİ AZİM, ISRAR VE ASLA VAZGEÇMEME ARZULAR, O FOTOĞRAFLA AŞILANDI’
Türkiye’nin ilk profesyonel sivil akrobasi pilotu Ali İsmet Öztürk, hocası Necati Artan’ın 27 Aralık 1951’de ilk yalnız uçuştan sonra çekilen 1945 model Spitfire Mk9 savaş uçağının fotoğrafını kendisine hediye ettiğini ifade ederek, “Necati Artan, 27 Aralık 1951’de Spitfire tayyaresi ile ilk uçuşunu Merzifon Hava Üssü’nde (4. Üs) 141. Filo’da yapmıştır. Spitfire tayyaresinde ilk defa uçmak ve yere sağ salim inmek, o günler için çok büyük bir pilotaj başarısıydı. Zira bu uçaklarda çift kumanda eğitimi bulunmuyordu. Başka bir uçakta temel uçuş eğitimi görmüş ancak Spitfire ile hiç uçmamış öğrencilere, hocalar yerde Spitfire’ı nasıl uçuracaklarını tarif ediyor sonra onları ilk uçuşa gönderiyorlardı. Necati Artan hocam tarifi olmayan o anı bizzat yaşayıp, sağ salim indikten sonra ilk iş olarak bana hediye ettiği fotoğrafı çekmişti. Üzerinde de kendi el yazısıyla bana hitaben ‘İlk uçtuğum harp tayyaresi Spitfire anısına, onun uçuş aşkına armağan ediyorum’ yazdı. Onun adına çok önemli bir anı, ölümsüzleştiren bir fotoğraftı ve aslını bana hediye etmişti. O zaman 22 yaşındaydım. Böylesine büyük bir iltifat ve belki de sonraki yıllarda uçuş hayatımın tamamında içimdeki azim, ısrar ve asla vazgeçmeme arzuları, o fotoğrafın nezdinde bana aşılanmış oldu” dedi.
‘BU PROJE GERÇEK OLMAK İÇİN TAM 38 SENE BEKLEDİ’
Uçuş hocası Necati Artan’a teşekkür için Spitfire uçağıyla ilgili uzun süre düşündüğü projesini 38 yıl sonra gerçekleştirdiğini anlatan Öztürk, “Muhterem hocama kuru bir teşekkür değil, ama çok büyük bir havacılık başarısı vermek en güzel anlamlı şükran olurdu diye düşündüm. Bir Spitfire tayyaresini yine Türkiye’miz semalarında uçması için bir proje başlatacaktım. Bunun çok anlamlı bir şükran olacağını düşündüm. Bu proje gerçek olmak için tam 38 sene bekledi. Spitfire tayyaresi, müzedeki uçaklar içinde anlattığım hikayesiyle bambaşka bir yerdedir. Bundan böyle Türk Hava Kuvvetleri tarafından yıllarca vatan savunmasında kullanılmış Spitfire uçaklarından biri, tarihi tarihin tozlu sayfalarına inat yine Türkiye’miz semalarında yer alacak” diye konuştu.
Açılış konuşmalarının ardından Necati Artan’ın kızı Necef Artan Yüksel uçak üzerindeki kırmızı örtüyü kaldırırken, 1945 model Spitfire Mk9 tek kişilik savaş uçağı İngiliz pilot Edward Yard tarafından kaldırıldı. İngiliz pilotun 1945 model uçakla yaptığı gösteri ilgiyle izlendi. Programa katılanlar efsane uçakla hatıra fotoğrafı çekildi.
‘DÜNYADA 27 TANE VAR’
Sivrihisar Havacılık Merkezi Organizasyon Komitesi Başkan Yardımcısı Işıl Görenoğlu, 1945 model Spitfire Mk9 savaş uçağından dünyada 27 tane olduğunu belirterek, “Müzemizde bir ilk daha yaşandı. 1945 model Spitfire Mk9 savaş uçağı daha önce Türk Hava Kuvvetleri’nde kullanılan fakat 70 yıldır ülkemiz semalarında yer almamış olan bir uçak; yeniden Türkiye’ye döndü. Onun müzenin envanterine katılım töreni düzenlendi. Müzemiz bilindiği gibi Türkiye’de ilk ve tek uçan müze. İçerisindeki tarihi hava araçlarının hepsi uçar durumda ve müzemizde birbirinden değerli birçok tarihi hava aracı var. Spitfire da müzemizdeki yerini aldı. 1945 model Spitfire Mk9 savaş uçağından şu anda dünyada uçar vaziyette 27 tane var. Birinin Türkiye’de olması da bizim için büyük bir gurur” dedi.
TARİHE TANIKLIK EDEN UÇAKLAR MÜZEDE
Sivrihisar Havacılık Merkezi’nin M.S.Ö. Hava ve Uzay Müzesi envanterinde 9 dalda Oscar ödülü alan ‘İngiliz Hasta’ filmindeki Tiger Moth, Vietnam’da isabet alan ‘gazi’ unvanlı UH-1H helikopteri ile dünyayı dolaşan en yaşlı uçak olarak bilinen, dünya savaşında bombardıman uçağı olarak kullanılan 1940 model Douglas DC-3 yolcu uçağının yanı sıra 1940 ve 1943 Boeing Stearman A75N1/PT-17, 1944 North American P-51D Mustang, 1950 Cessna 195A Businessliner, 1953 North American T-6G Texan, 1955 North American Aviation T-28 B Trojan ve 1957 Antonov An-2 Annie/Annushka yer alıyor. Hava araçları, her yıl çeşitli zamanlarda düzenlenen havacılık etkinliği ve gösterilerinde aktif uçuşlara katılıyor.
